Een gewoon verhaal en toch o zo bijzonder

Laat ik het eerst maar eenvoudig houden: ik ben blij dat A.F.Th. van der Heijden zijn ‘pen’ weer heeft opgepakt. Want wat je ook van de verhalen van A.F.Th. mag vinden – en ik vind er best iets van, zie mijn blogs over bijv. Schervengericht en De liefdesbaby – heeft hij wat mij betreft dingen aan de wereld toevertrouwd die er op z’n zachtst gezegd en figuurlijk bedoeld best mogen zijn.

De Helleveeg’ behoort wat mij betreft niet tot het beste wat hij ooit geschreven heeft; maar ja, als je zo goed schrijft als hij… Daarmee heb ik dus nog steeds niets gezegd; eigenlijk. En dat is maar goed ook, want zoals A.F.Th. schrijft, zo kan niemand dat. Het verhaal staat dichtbij een werkelijkheid die ik herken. Tante Tiny is vervuld van wrok. En zoals dat gaat in zo’n geval moet iemand de schuld krijgen van de ellende die haar leven zo ernstig heeft verzuurd.

Haar neefje (ja, ja, de Albert Egberts uit de eerdere delen van ‘De tandeloze tijd’) vertelt het in geuren en kleuren. Uiterst subtiel weet hij als opgroeiend jongetje in steeds volwassener taal te verwoorden wat er met zijn tante Tiny aan de hand is. Uit de bewoordingen van de 8-jarige kun je al opmaken dat de verzuring snel heeft toegeslagen en groteske vormen heeft aangenomen. Veel later begin je te vermoeden wat de bron van al die verzuring zou kunnen zijn, maar dan heeft tante Tiny haar directe omgeving al zodanig geterroriseerd dat de honden er geen brood meer van lusten. En dat blijft maar doorgaan totdat ze amechtig op haar (zelfgekozen) sterfbed ligt.

Hoewel uitvergroot ligt zo’n verhaal best dicht bij mijn alledaagse werkelijkheid. Ik hoef weinig moeite te doen om me te herkennen in wat tante Tiny doet, hoe haar neef(je) dat verhaal ervaart en meemaakt en hoe zij haar ellende afreageert op haar omgeving. Veel verbeeldingsvermogen zal A.F.Th. daarvoor niet nodig hebben gehad. Maar die taal… Dat blijft bij A.F.Th. smullen van de bovenste plank! En hoe je het ook wendt of keert: dat je van o zo’n gewone werkelijkheid toch zo’n meeslepend verhaal kunt maken… Ik geloof niet dat er veel schrijvers zijn die dat kunnen. A.F.Th. kan het als geen ander en bekritiseert daarmee en passant ook nog even de negatieve uitwassen van de jaren ’60 en het misbruik van macht dat ook toen al veel te gewoon werd gevonden.

Na Tonio zal het nooit meer zijn zoals het vroeger was. De pijn zal nooit verdwijnen. Maar ik ben blij – niet in het minst voor A.F.Th. zelf – dat het Van der Heijden is gelukt om weer te schrijven; om de regelmaat te hervinden; terug te keren naar de bewoonde wereld. Een boek als ‘De helleveeg’ doet verlangen naar meer. Het doet hopen op nog beter; misschien nog eens een tweede ‘Schervengericht’.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.