Alejandro González Iñárritu – 21 Grams & Babel

Ik bekeek deze film vorige week opnieuw. En toen pas begreep ik, waarom ik me nauwelijks kon herinneren waarover de film ging. Sterker nog: ik kwam stukken in de film tegen die ik me absoluut niet meer herinnerde. Ik weet nu ook waarom. Die stukken stonden niet in de volgorde die ik kon bevatten. Daarmee is het overigens wel een ijzersterke film geworden. Je moet werken om de verhaallijn compleet te krijgen en sommige stukjes vallen pas verderop in de film op hun plek. Om de verhaallijnen ook wat steviger in m’n eigen geheugen te planten som ik de lijnen hier nog even op:

• Een christelijk geworden crimineel rijdt een man en zijn 2 kinderen dood.
• Een andere man (Sean Penn) krijgt het hart van de verongelukte man en gaat op zoek naar diens vrouw. Ondertussen kijken we in zijn samenwoning naar binnen dat niet helemaal op orde blijkt te zijn.
• Tussen de man (, zijn nieuwe hart) en de weduwe ontstaat een stormachtige relatie die hen uiteindelijk samenbrengt met de ex-crimineel.

De acteurs spelen sterk. Verdriet, onmacht, ziekte, manipulatie en verlatenheid slepen je mee, alsof ze echt zijn. De ex-crimineel maakt keuzes die zijn gezin pijn doen, maar hij lijkt niet anders te kunnen. Je begint zijn keuzes bijna te begrijpen. Ook de radeloosheid, soms de platgeslagen emotie, de wraakzucht en de onmacht van de weduwe voel je tot in je botten. En je bent opgelucht als de film eindigt; de ontknoping draagt daaraan bij.

Wel vind ik het jammer dat de keuzes van de ex-crimineel erg bot worden uitgewerkt. Dit één-dimensionale christendom ben ik in m’n leven nog niet tegengekomen. Ik herken me er ook niet in. En uiteindelijk is dit thema zomaar ineens weggeschreven uit de film. Jammer vind ik dat, want ik kan me voorstellen dat dit één-dimensionale christendom heel veel vragen oproept; bij de filmkijkers in dit geval, maar vooral ook bij degene die op die manier denkt en voelt. Je gooit niet zomaar je leven om. Zo’n keuze – lijkt mij – blijft je je hele leven bij. Dat kun je niet achter je laten. Daar ontstaat cognitieve dissonantie die pijn kost. En die pijn had beter uitgewerkt kunnen worden dan nu in de film gebeurt. Misschien moet ik daar zelf eens een boek (of een film) over schrijven…

In de week dat ik ’21 Grams’ voor het eerst zag (ergens in het voorjaar van 2008) zag ik ook ‘Babel’ van dezelfde regisseur. Ik hou van dit genre (zie ook mijn blog over bijvoorbeeld ‘Magnolia’), waarin verschillende verhaallijnen elkaar losjes of hardhandig raken. Deze film is me beter bijgebleven. Hoewel de zelfde flashback-structuur wordt gebruikt, is het minder chaotisch en past het beter bij mijn geheugenstructuur dan ’21 Grams’. De verhaallijnen weer even op een rij:

• Brad Pitt speelt hier voor de verandering eens niet een oppervlakkig rol (zoals dat bijvoorbeeld ook geldt voor de rol van Tom Cruise in ‘Magnolia’), maar een wanhopige man die zijn vrouw in zijn armen voelt (of denkt te voelen) sterven.
• Zijn vrouw (Cate Blanchett) wordt getroffen door een verdwaalde kogel. Ook hier kijk je naar binnen in een niet zo heel goed onderhouden samenwoning. Overigens: die kogel wordt al ergens aan het begin van de film afgeschoten en als je ziet dat Brad en Cate in de beschoten bus stappen, zit je urenlang (voor je gevoel) te wachten tot de kogel met geweld naar binnen boort. Maar nee, je hoort een zachte plof en even later zakt Cate zomaar in elkaar. Brad heeft het niet eens echt gehoord.
• De kennismaking met de eerste verhaallijn begint bij de verkoop van het geweer van de kogel. Ergens in Marokko (in the middle of nowhere) vindt een transactie plaats en wordt een geit geruild voor een geweer. De zonen (tieners) vertrekken de volgende dag met geweer en kudde van huis en je voelt dat dit niet goed af kan lopen. Je bevroedt nog niet hoe slecht zoiets kan eindigen. Soms maakt de (Marokkaanse) politie meer kapot dan je lief is….
• Dat geweer legt een wel heel erg losse link met een Japanse tiener (wiens vader het geweer van de kogel verkocht aan de gids in Marokko die het weer doorverkoopt aan de vader van de jongens…. Tieners… Wat kunnen ze het zichzelf toch moeilijk maken. Wat hebben we het onszelf vroeger toch ook onmogelijk gemaakt. Kortom: als je kritisch naar jezelf durft te kijken wordt dit gedeelte van de film ineens een feest van herkenning.
• En dan tenslotte die laatste – eigenlijk de meest trieste – lijn in het verhaal. De oppas van de kinderen van Brad en Cate. De zoon van de oppas stelt echt zijn bruiloft niet uit, omdat Brad en Cate niet naar huis kunnen komen. Dus vertrekt de (illegale) oppas naar een bruiloft in Mexico en ook hier voel je: dat gaat niet goed….

Tijd om ‘ns wat meer van deze regisseur te bekijken.