Everybody knows – Leonard Cohen
Ik ken Leonard Cohen nog niet zo heel lang. Van naam kende ik hem al langer, maar zijn diepe, warme stem had mijn hart nog niet bereikt. Nu wel en dat bracht de eerste keer zo’n ontroering teweeg dat ik nu nog een zekere schroom moet overwinnen voor ik weer durf te luisteren. De diepe warmte in de stem herkende ik van Johnny Cash, maar Cohen is toch van een andere orde. De melancholie van Cohen veroorzaakt bij mij een vorm van geluk, waarvan ik nauwelijks durf te hopen dat ik die bij het herluisteren van Cohen opnieuw zal ervaren.
Na een schokkende dag in Bosnië (later daarover meer) waren we afgelopen vrijdagavond teruggekeerd in Kroatië (Split) en durfde ik het aan. Na het klassieke Hallelujah passeerde ook ‘Everybody knows’ en dat vond ik zo passen bij wat ik die dag had gezien, dat ik ter plekke besloot om thuis de tekst eens grondiger te bestuderen. Hieronder mijn (vrije) vertaling van het lied (op bijvoorbeeld http://www.youtube.com/watch?v=rBQYWCw8n_k kun je meeluisteren en de tekst in het Engels volgen):
Iedereen weet dat de teerling is geworpen
Iedereen kruist zijn vingers, maar gaat door
Iedereen weet dat de oorlog voorbij is
Iedereen weet dat de goede kant verloor
Iedereen weet dat dat vooraf vaststond
De armen blijven arm en de rijken worden rijker
Zo gaat dat
Iedereen weet dat
Iedereen weet dat de boot lekt
Iedereen weet dat de kapitein daarover loog
Iedereen kent dat gebroken gevoel
Zoiets als dat je vader of hond net overleed
Iedereen pratend met een verborgen agenda
Iedereen wil wel graag een doos met chocolade
En een lange stam werd opgericht
Iedereen weet dat
Iedereen weet dat je van mij houdt, liefje
Iedereen weet dat het echt zo is
Iedereen weet dat je daarin geloofde
Maar je wilde – geven en nemen – nog een nacht of twee
Iedereen weet dat je discreet bleef
Maar er waren zoveel mensen die je nog wilde ontmoeten
Zonder kleding
En iedereen weet dat
Iedereen weet dat, iedereen weet dat
Zo gaat dat
Iedereen weet dat
Iedereen weet dat, iedereen weet dat
Zo gaat dat
Iedereen weet dat
En iedereen weet dat het nu of nooit is
Iedereen weet dat het tussen jou en mij is
En iedereen weet dat jij voor altijd leeft
Ah, als jij nog een paar lijntjes hebt genomen
Weet iedereen dat de overeenkomst niet meer geldt
De duivel plukt nog steeds katoen
voor jouw linten en strikken
En iedereen weet dat
En iedereen weet dat de plaag komt
Iedereen weet dat het snel gaat
Iedereen weet dat de naakte man en vrouw
Maar oplichtende verzinsels zijn uit het verleden
Iedereen weet dat dat verhaal er niet meer toe doet
Toch wordt er een meetlint over je bed gelegd
Die zal onthullen
Wat iedereen weet
En iedereen weet dat je een probleem hebt
Iedereen weet wat je hebt meegemaakt
Van het vervloekte kruis op Golgotha
Tot het strand van Malibu
Iedereen weet dat het uit elkaar valt
Kijk nog één keer naar dit heilig hart
Voor het explodeert
En iedereen het weet
Iedereen weet dat, iedereen weet dat
Zo gaat dat
Iedereen weet dat
Iedereen weet dat, iedereen weet dat
Zo gaat dat
Iedereen weet dat
Iedereen weet dat
Ik was na Bosnië die avond toch al niet in zo’n goede stemming. De melancholie van Cohen raakte me dus diep. Dit is zo herkenbaar, dacht ik die avond. Hoe dik is dat laagje vernis eigenlijk? Wat onderscheidt ons; wat onderscheidt mij van Serven en Kroaten?
Na ‘Warriors’ (http://www.imdb.com/title/tt0119873/; daarover later meer) kon ik de slaap vanavond niet echt vatten. Deze film maakt die vraag nog prangender. Ik ben niet beter dan zij. Ik zou hetzelfde kunnen doen? Het populisme van Wilders wakkert angst aan. Wanneer slaat de angst om in haat of is dat al gebeurd? Waar ligt de grens tussen tandenpoetsende straatvegers in Wenen en de angst die kan leiden (of misschien al heeft geleid) tot moslimhaat? Wat staat ons in Nederland dan nog allemaal te wachten! Tenminste: als je de diepte van Leonard Cohen tot je door durft te laten dringen. Ik durf het haast niet te doordenken.
Everybody knows? Wist jij het al? Ik niet. Wil ik het eigenlijk wel weten?
Vorig bericht
Volgend bericht
Marilen,
Dat je deze ene blog zou lezen, had me niet verbaasd, maar dat je op hyves vaker meeleest, vind ik wel bijzonder. Dank voor je berichtje. Hoewel ik in eerste instantie blogde voor mezelf (en daarin mooi meegenomen: dat anderen daar plezier van zouden kunnen hebben; wie weet), merk ik dat de berichtjes die ik nu weer van jou kreeg me stimuleren om een gelezen boek niet onbeschreven terzijde te leggen, maar erover te schrijven. En dat doet mezelf dan weer plezier. Nou ja….. Goed. Dat terzijde.
Wat de uiteindelijke trigger was, waardoor ik een paar dagen na deze blog niet in slaap kon komen, dat weet ik niet. Ik was in Jajcje geweest, ik had de kapot geschoten huizen gezien, je vader had het verhaal er achter verteld, we hadden de waarschuwingsbordjes voor de mijnen gezien, we hadden met eigen ogen de deplorabele economische omstandigheden en de alomtegenwoordige graven (moslims, katholieken, orthodoxen) gezien. Daar kun je nog je eigen verhaal bij vertellen en zelfs daar klinkt het nog ver weg en onwerkelijk als je hoort dat misdadigers uit beide bevolkingsgroepen (Kroaten en Serven) weerloze burgers uit de andere bevolkingsgroep huizen in gedreven hebben en die huizen vervolgens in brand hebben gestoken.
Maar toen ik de beelden van ‘Warriors’ had gezien, kon ik er niet meer omheen: dit is onwerkelijk, maar echt gebeurd. En net als in Auschwitz drong de vraag zich aan mij op: wie zou dat in Nederland kunnen doen? En hoe dik is die vernislaag op m’n eigen ziel eigenlijk? Wat zou ik doen, als ze mijn kinderen of vrouw zouden vermoorden? Dan weet ik in ieder geval wat er in mijn hart zou gebeuren… Meer hoef ik je denk ik niet te vertellen.
Ik geef gelijk toe: veel ben ik niet gewend. Meer dan televisiebeelden heb ik niet gezien van oorlogsgebied. En hier stond ik er ineens middenin. Onverwacht eigenlijk, want ik had niet beseft dat het daar nog steeds dagelijkse realiteit was. Maar wat me misschien wel het diepst geraakt heeft, is dat Bosnië een land zonder hoop lijkt. Morgen kan het gewoon weer gebeuren. Een enkeling durft het weer aan om terug te keren naar zijn of haar buren die 15 jaar geleden een diepe haat tegen hen bleken te koesteren. Ze proberen hun huis op te knappen, maar je ziet aan de manier van opknappen dat ze bang zijn voor de herhaling. Dat raakte me. Ergens heb ik altijd nog wel een sprankje hoop gezien. Ik ben altijd de man van het halfvolle glas. En hier is het glas echt tot op de bodem leeg.
Zoals je ziet, heb ik die vraag naar wat God hiermee te maken zou kunnen hebben (de Theodicee) eigenlijk helemaal niet; zelfs niet in tweede instantie. Ik betrek de ellende veel meer op mezelf en stel mezelf veel meer de vraag wat ik zou doen, als ik in dat land zou leven en tot de onderdrukte bevolkingsgroep zou behoren. Dat raakt me. God durf ik hierbij niet te betrekken. God wil ik hierbij ook niet betrekken. Dit doen mensen elkaar aan. Dit wordt mij aangedaan of ik doe dit anderen aan. Hoever ga ik daarin?
Karel J.
Bijzondere blog, Karel. Het boeit me zoals jij de dingen beleeft en beschrijft. Ik kan niet helemaal goed peilen wat je zo diep heeft geraakt, mag ik vragen wat dat was? Ik herken wel de vragen die raken aan het menszijn en het absurde van de wereld… ‘waar zijn we als mensen allemaal toe in staat’ en ‘hoe past God in dat beeld’… Dat zijn confronterende vragen die je bezig kunnen houden ja!
Erik,
Ik was bij een andere Erik op bezoek (die daar nu voor de Eufor zit). Ik heb nooit beseft hoe diep dat bij jou ingegrepen moet hebben; wel gevoeld. Ik weet me eigenlijk niet eens meer precies te herinneren wat je me hebt verteld. Maar dat je het verhaal destijds tegen me vertelde, past bij wat ik van jou onthouden heb. Nu ik het met eigen ogen heb gezien, hoef ik me niets meer voor te stellen. Aangevuld met de beelden uit “Warriors” heeft het me persoonlijk diep geschokt (zelfs zo dat ik er afgelopen nacht eerst niet van kon slapen; letterlijk).
Pijn is het juiste woord dat een collega me vandaag meegaf, toen ik m’n bezoek aan Bosnië beschreef na haar vraag of mijn korte vakantie leuk was geweest. Nee, leuk was het niet….
Erik, bijzonder dat je dit blogje las. Nog weer eens face2face bijpraten?
Karel J.
Het is inmiddels meer dan 10 jaar geleden dat ik je vertelde over mijn Unprofor-tijd in het zuiden van Kroatië. Ik weet niet wat jij je er nog van kan herinneren. Maar ik herken veel van wat je hier beschrijft.