Over de onzichtbare kant van vooroordelen

In ‘The Blind Side‘ van John Lee Hancock (met opnieuw een mooie rol voor Sandra Bullock, het duurt even voor je haar herkent) gaat het op veel manieren over de andere – vaak onzichtbare – kant van de samenleving en heel subtiel over de andere zijde van de medaille.

Kort samengevat komt het verhaal (dat op z’n Amerikaans groot wordt uitgepakt en waar gebeurd schijnt te zijn) erop neer dat rijke, blanke dame (met alle Amerikaanse pro’s in huis, Leigh Anne) een dakloze, zwarte jongen van nog geen 18 jaar (Michael) in haar gezin opneemt. Manlief laat het oogluikend toe, maar de kinderen zien er wel wat in. Dat roept weerstand op: op school, in het gezin, in de familie, onder vrienden, maar ook in de oude omgeving van Michael; want dat hoort niet!

“Ik heb een probleem”, spreekt een oom bijvoorbeeld een voicemail in en je ziet het gezin denken: “vertel ‘ns wat nieuws, wanneer heb jij geen probleem”. “Er staat een zwarte op de kerstkaart tussen jullie gezin”, vervolgt oomlief dan. En je denkt: oh, ja, Amerika.

Maar naast die sociologische kant – die dankzij de PVV in Nederland ondertussen ook steeds meer op de voorgrond treedt – komen er ook morele vragen op tafel. Want is goed wel echt goed? Michael zelf bijvoorbeeld is de zoon van een drug-addict. Hij staat niet voor niets op straat, want zijn moeder kan niet voor hem zorgen en in het plaatje van de gang, waar hij onderdeel van uit zou kunnen maken, past hij niet. Hij scoort slecht op heel veel competenties (omdat hij onvoldoende is opgeleid), maar op beschermend instinct scoort hij extreem hoog. In het football-spel kan hij daar goed gebruik van maken (en wordt hij groot), maar als hij even terug is in zijn gang en zij beginnen over zijn blanke zusje, dan knapt er iets en ramt hij de hele mieterse boel tegen de vlakte. En toch: je moet wel erg veel doen om hem kwaad te krijgen. Wat zou ik bijvoorbeeld doen, als zulke gasten over mijn dochter zouden beginnen? Dan zou mijn beschermend instinct me – ben ik bang – ook in risicovolle situaties kunnen brengen.

Ook het gedrag van Leigh Anne blijft in eerste instantie tegen alle sociale conventies in bewonderenswaardig. De nieuwe slaapkamer en de rijbewijs/pickup zijn wat overdreven, maar als je toch het geld hebt… Waarom zou het dan niet mogen rollen? Leigh Anne blijkt een lieve en open moeder (niet alleen voor Michael, maar ook voor haar eigen kinderen). Maar haar voorkeur voor de universiteit van Mississippi Ole Miss blijkt haar toch in de weg te zitten om Michael echte ruimte voor eigen keuzes te laten. Alles wordt in stelling gebracht om Michael – die zijn zinnen op Tennessee heeft gezet – naar Ole Miss te krijgen; tot de subsidiërende organisatie Michael daarover aan de tand voelt lijkt er niets aan de hand. Alles leek zo vanzelfsprekend, maar sluipend is het kwade toch naar binnen geglipt; ook in de beleving van de kijker. Plotseling vallen de schellen je van de ogen: wat is hier aan de hand? Waarom investeerde Leigh Anne eigenlijk zoveel geld en moeite in deze prachtige jongeman? Was dat eigenlijk wel met goede bedoelingen? Wat zou er gebeurd zijn als Michael geen veelbelovende footballer was geweest? Gelukkig blijkt bij nader inzien dat het kwade ook bij Leigh Anne langzaam en onopvallend naar binnen was geslopen en dat er geen sprake van opzet was. Maar… Hoe ver ligt het kwade eigenlijk van het goede?

Zie je, ik wist het wel… Ondanks het typisch Amerikaanse maakt dat deze film tot een goede spiegel. Ik zag weer – ik leer het ook nooit – dat ik m’n oordeel zomaar klaar had: rijk en arm, goed en fout. En dat ik er dus weer naast zat.