De grote wereld volgens A. den Doolaard

Voor de oorlog

De grote wereld, die A. den Doolaard beschrijft in zijn boek ‘Kleine mensen in de grote wereld’ (dat ik afgelopen zomer las in Oostenrijk), liet me maar weer eens zien dat ik eigenlijk geen idee heb over de periode van vlak na de oorlog. Ik vermoedde vaag dat het allemaal niet OK was, maar dat het zo erg was…

Den Doolaard

Afgezien van wat je ervan leert is het (nog steeds) een page turner. Want Den Doolaard kan vertellen (dat wist ik al dankzij zijn boeken ‘Wampie’ (https://www.lelij.com/2009/09/a-den-doolaard/) en ‘Londen en de zaak Van ’t Sant’ (https://www.lelij.com/2009/06/a-den-doolaard-2/), maar dit boek steekt daar nog een keer met kop en schouders bovenuit.

Frankrijk

Het boek bestaat uit 3 verhalen. Het eerste verhaal gaat over de armoede van de arbeiders in Frankrijk van na de oorlog. Het communisme, laat Den Doolaard zien, tierde niet voor niets welig in Frankrijk. Maar het loste allemaal niets op; dat communisme. En het christendom trouwens ook niet, want in het verhaal ontrolt zich een moeizame relatie tussen een arbeider en een priester die zich ontwikkelt zoals dat in de film ‘The Mission‘ van Roland Joffé ook gebeurde: het eindigt hopeloos.

Duitsland

Het tweede verhaal gaat over een journalist die naar Duitsland reist. De armoede raakt hem, maar helpen kan hij niet. Mensen gingen in die periode in dat land dood van de armoede en niemand die er echt iets aan kon doen. Natuurlijk waren er de vrijwilligers, maar hun hulp was als een druppel op een gloeiende plaat.

Amerika

Dan maar naar Amerika; waar het toch goed zou moeten gaan? Maar ook daar sluimert onder de welvaart een diepe onvrede en voor idealisme lijkt geen plaats.

Leerzaam en aangrijpend

Al met al geeft Den Doolaard daarmee een nogal cynische kijk op zijn tijd. De twijfel aan God die door het boek heen sijpelt klinkt als de voorbode van lieden als Wolkers en ’t Hart; typisch jaren vijftig. Maar de dilemma’s die hij schetst zijn tijdloos en herkenbaar.

En niet onbelangrijk: wat kan die man schrijven zeg!