Verrast door hoop (deel IV) – Wat betekent die hoop voor vandaag?

In onze gemeente lezen we voor een studiekring in etappes ‘Verrast door hoop‘ van Tom Wright:

1. Avond 1: Verkenning – Wat is hoop?
2. Avond 2: Wanneer en hoe – Wanneer komt God’s Koninkrijk?
3. Avond 3: De toekomst begint vandaag
4. Avond 4: Wat betekent die hoop voor vandaag?

Komende woensdag leggen we het laatste deel van dit boek naast het boek ‘Het land is moe’ van Tony Judt. Wat maakt het verhaal van Wright anders dan het verhaal van Judt; waarin het ook gaat om rechtvaardigheid; zoals de titel van mijn blog over Judt luidde: ‘Sociale gerechtigheid loont’.

Het gnosticisme (de leer, waarin het aardse niet meetelt en het geestelijke wordt verheerlijkt) moet het ontgelden bij Wright: “Wie geen werken en tekenen van vernieuwing in Gods schepping binnenbrengt, die speelt uiteindelijk onder één hoedje met de krachten van zonde en dood zelf, zoals het gnosticisme altijd doet“. Wat zijn die tekenen van vernieuwing in de ogen van Wright? “… dat we op een bewuste manier gaan leven tussen de opstanding van Jezus in het verleden en de komst van Gods nieuwe wereld in de toekomst“. Gods nieuwe wereld is, in de woorden van Wright, al begonnen en kan concreet zichtbaar worden, als we bijdragen aan de bestrijding van onrechtvaardigheid die zichtbaar wordt in ongelijkheid. Maar dat zegt Judt ook; zonder die stelling te betrekken op Gods nieuwe wereld; door rationeel te denken. Wat is volgens Wright het verschil? Dat de (terechte) roep om rechtvaardigheid zomaar aanleiding kan geven tot wijzende vingers. Iemand moet er de schuld van krijgen; van die onrechtvaardigheid. Dat hoeft niet, is de stelling van Wright, als je niet vanuit het vage (terechte) gevoel van onrechtvaardigheid vertrekt, maar je uitgangspunt kiest in het evangelie, waarin een verrassende God centraal staat die de werkelijkheid openbreekt naar een hoopvolle toekomst; door Zijn Zoon op te wekken uit de dood. En juist op dat punt wijken Judt (hoe waardevol zijn inbreng in mijn ogen ook is) en Wright van elkaar af: Judt vertrekt vanuit het onrecht en Wright kiest zijn uitgangspunt in de hoop die doorbreekt bij de opstanding van Jezus.

En wij zijn de vertegenwoordigers van die toekomst. Waar Jezus alle macht ontving over hemel en aarde, daar vertegenwoordigen wij die macht; om recht te realiseren. God heeft ingegrepen in onze werkelijkheid. Vanuit dat ingrijpen geloven wij in een toekomst waar gerechtigheid is gerealiseerd. En we dragen daaraan bij; niet omdat we geloven dat we daarmee dat Koninkrijk bouwen, maar omdat we de opdracht hebben gekregen om recht te doen en omdat we geloven dat zijn Koninkrijk niet alleen in de hemel, maar ook op aarde gerealiseerd zal worden. Daarom gehoorzamen we en doen recht. Daarom beginnen we met het “het ene stukje van de fysieke werkelijkheid, waaraan we wel iets kunnen doen, en dat is het schepsel dat ieder van ons zijn of haar ‘ik’ noemt. Persoonlijke heiligheid en wereldwijde heiligheid zijn onlosmakelijk aan elkaar verbonden“.

Dat vraag om een andere paasviering. 1 Korinthe 15 is er helder over: als we Pasen overslaan, hou je geen evangelie over. Zoals de 40 dagen voor Golgotha ons laten vasten om het onrecht uit ons leven uit te rukken, zo zouden de 40 dagen na Pasen ons kunnen helpen om iets nieuws te planten. Pasen opent niet alleen vergezichten naar een mooie toekomst, maar begint vandaag; is reeds begonnen bij Pasen. Pasen vormt het scharnierpunt van de geschiedenis en als we Pasen vieren denken we ook aan wat dat scharnierpunt betekent voor ons nieuwe leven hier en nu.

Dat is begonnen bij de tijd. Onze kalender refereert niet voor niets aan het leven van Jezus. We leven na Christus en vieren elke zondag opnieuw Pasen als een nieuw begin; als de voorafschaduwing van de eeuwige achtste dag, als alles goed zal zijn. Dat wordt doorgezet in de ruimte, waar we kerken inrichten om God te ontmoeten; als bruggenhoofd in deze wereld van waaruit de wereld wordt veroverd tot Gods heerschappij volledig wordt hersteld als Zijn Koninkrijk van rechtvaardigheid, vreugde en vrede. Materieel wordt dat zichtbaar in het avondmaal dat we vieren; “brood en wijn als de stukjes van Gods nieuwe schepping, een werkelijkheid waarin Jezus door zijn opstanding nu al deelt“. Wanneer de kerk het Koninkrijk in de trant van Handelingen in ruimte, tijd en materie voorleeft, “dan zal het Woord van God zich krachtig verspreiden en zelf zijn werk doen“.

Hoe wordt dat zichtbaar?

1. De doop – In de doop sterft de dopeling aan de zonde en staat hij levend met Christus op. Dat nieuwe leven gaat gepaard met “alle gevaarlijke voorrechten en verantwoordelijkheden…, wanneer het onze nog niet bevrijde wereld intrekt“. De hoop op een nieuw Koninkrijk is bedreigend voor de machthebbers en belijders van die hoop worden met alle hulpmiddelen bestreden.
2. Het avondmaal – In het avondmaal komen verleden en heden samen. “Samen vormen verleden en heden een heenwijzing naar de bevrijding die nog in de toekomst ligt“. “Een deel van de oude schepping is al bevrijd van de slavernij aan het verval, namelijk het lichaam van Jezus Christus, het lichaam dat stierf aan het kruis en nu een leven bezit waar de dood niet meer aan kan komen“. “Als we er niets van zien dat [Gods nieuwe wereld] zich in de huidige wereld baan breekt, dan ontkennen we het kracht gevende fundament van het christelijke leven“.
3. Het gebed – De schoonheid van de natuur kan ons overvallen; ons vervoeren. Het kan ons (tijdelijk) afleiden van de gebrokenheid die er ook is; in natuur en cultuur. Je zou het bijna bidden kunnen noemen, maar op die manier bidden bergt acceptatie van de gebrokenheid in zich en het leidt tot de dood. Bidden kan ook met angst en beven buigen zijn, want je weet maar nooit; of vol onzekerheid beuken op de deur van God (zoals sommige psalmisten doen). Dat hoeft niet, want na Jezus’ opstanding mag ons gebed anders zijn. In de intimiteit van de relatie met zijn Geest worden we aangemoedigd om te bidden wat we willen, want “De Vader zelf heeft jullie lief“. “God zelf, Vader, Zoon en Geest, komt ons tegemoet. Uit Gods toekomst komt Hij naar voren naar waar wij nu zijn“. De psalmisten leefden vanuit het vertrouwen dat God zijn belofte waar zou maken. Wij mogen leven vanuit de zekerheid dat God Zijn belofte waar heeft gemaakt. Maar veel is herkenbaar, want ook wij moeten erop vertrouwen dat God af zal maken wat Hij toen begonnen is.
4. De schriften – Wij leven vanuit wat de Schriften ons aanreiken; van schepping tot wederkomst; over “God die een volk uitkoos om zijn reddingsplan voor de schepping voortgang te laten vinden“. Op die manier zijn de Schriften het verhaal over “het doorgaande werk van de Geest… [De Bijbel] als instrument voor de nieuwe schepping in het leven van mensen en gemeenschappen“. Mensen die de Bijbel zo lezen “merken dat hun leven door zijn verlossende heerschappij veranderd wordt… De luisteraars krijgen niet slechts informatie over het verhaal van schepping en herschepping, van verbond en nieuwe verbond. Het nodigt hen uit om eraan deel te nemen“.
5. Heiligheid – Alles wat voor de toekomst geldt, geldt ook voor vandaag. “De opstanding betekende dat het leven van Gods nieuwe schepping volledig uitbrak in deze wereld… en een leven van christelijke heiligheid is volstrekt logisch in Gods nieuwe wereld“.
6. Liefde – “Paulus dringt er [in 1 Korinthe 13] op aan dat we in het hier en nu zullen leven als mensen die in de toekomst compleet gemaakt zullen worden“. “In 1 Korinthe 13 draait het erom dat liefde geen plicht is; het is onze bestemming“. In liefde draait het om vergeving. Dat is “Gods weg naar het leven” die we een ander niet willen onthouden. “Wie niet vergeeft, sluit vanbinnen een mogelijkheid af, waarmee tegelijk de mogelijkheid om Gods vergeving te ontvangen, afgesloten wordt“.

En daar ligt opnieuw een verschil tussen Judt en Wright. Voor Judt zijn rechtvaardigheid, gelijkheid en liefde een plicht. Bij Wright breekt God in op onze werkelijkheid en leidt Hij ons vanuit de opstanding van Zijn Zoon naar onze bestemming van liefde en rechtvaardigheid. Bij Judt moeten we het zelf doen. Bij Wright moet dat ook, maar neemt God ons aan de hand. Hoewel Judt zelf geen zondebokken aanwijst (was iedereen maar zo integer als hij), kan dat heilige moeten zomaar leiden tot de schuld die aan iemand of aan een groep wordt toegeschoven (zie voor het prachtige verhaal over de zondebok mijn eerdere blog over het boek van René Girard). God wijst ons volgens Wright een andere weg; de weg van vergeving vanuit liefde.

Het evangelie gaat vooral niet over het leven na dit leven; zegt Wright. De nieuwe wereld is al begonnen toen Jezus opstond uit de dood en wij kunnen daarbij aansluiten door “aan de slag te gaan, omdat u weet dat wat u in de Heer doet niet voor niets is“. “De aardse gebeurtenissen van herstel [waar wij zelf aan bij mogen dragen] dienen als tekenen van hoop, omdat ze terugwijzen naar Jezus’ eigen opstanding en vooruitwijzen naar de definitieve nieuwe schepping die nog moet komen“.

Als samenvatting van het boek van Wright bespreken we de volgende stellingen:

1. In de doop opstaan met Christus roept weerstand op. De onrechtvaardigen voelen zich bedreigd en pikken het niet als gedoopten recht in willen brengen.
2. Het avondmaal doorbreekt alle pessimisme; dat het niets is nooit iets zal worden. het avondmaal maakt Gods plan met de wereld zichtbaar en brengt hoop.
3. In ons gebed mogen we leven vanuit de zekerheid dat God zijn belofte reeds heeft vervuld. We mogen bidden tot een Vader die naar ons luistert.
4. De Bijbel vraagt ons om deel te nemen in het verhaal en bij te dragen aan Zijn Koninkrijk.
5. Heiligheid past in het hoopvolle verhaal van opstanding en voltooiing; omdat het daaraan bijdraagt.
6. Vanuit de liefde kun je niet om vergeving heen. Wie heb jij te vergeven? Wie kun je nog verrassen met hoop?
7. God heeft een gruwelijke hekel aan zondebokken. Hij heeft de opstanding niet voor niets ingebracht in de geschiedenis!