Joost Zwagerman – Duel (vervolg)

Toch nog even over Duel van Joost Zwagerman.

Wat je ook over moderne kunst kunt zeggen (waar het in Duel onder andere over gaat): om sommige (moderne) kunst kun je nog steeds niet heen; zoals je achteloos aan andere kunst voorbij kunt lopen zonder dat het je raakt:

“Het wonder van Rothko was dat hij de Heilige Drie-eenheid, zoals die eeuwenlang was afgebeeld, had teruggebracht tot opwolkende kleurbanen. De Vader, de Zoon en de Heilige Geest waren in zijn oeuvre gereduceerd tot ijle flarden van beurtelings geel, groen, blauw, rood, wit, welke kleur dan ook, kleuren die recht je ziel in zweefden en je daar aanraakten.“

Ik weet niet of je dat gevoel kent, maar ik vind dat gevoel hier typerend en raak beschreven. Ik herken dat gevoel. Ik ken dat gevoel van de kathedraal in Exeter. Ik liep daar naar binnen en werd overdonderd (een ander woord kan ik voor dat gevoel niet bedenken) door… Ja, door wat? Misschien was het de combinatie van het juiste zonlicht en de architectuur die me in hun greep namen. Het bijzondere van dat moment was – we waren er met een groep jongeren op vakantie – dat ik het maar met één deelnemer deelde. De anderen hadden het niet opgemerkt of misschien was het niet zichtbaar voor hen? Voor mij zweefde de schoonheid van die kerk recht m’n ziel binnen en raakte het me diep.

Die zelfde ervaring had ik in de kathedraal van Praag. Overigens viel de zon pas bij een tweede bezoek recht m’n ziel binnen. Een paar jaar daarvoor had ik de zelfde kathedraal ook al bezocht, maar was me niets bijzonders opgevallen.

Vergelijkbare ervaringen had ik ook in een kerk in Krakau, waar een Middeleeuws schilderij me onverwacht bereikte. En op een ander moment gebeurde het bij een schilderij in Tate Modern (Londen). Maar ook taal kan me op die manier ontroeren. Kunst wordt breed als het gaat om schoonheid. Laat ik het maar onder die noemer samenvatten; op het gevaar af dat het woord natuurlijk nooit de zinderende lading dekt. Beschrijven kun je dat gevoel namelijk niet. Je kunt er hoogstens poëzie of proza over schrijven en hopen dat het anderen indirect ook raakt.

Ook in die zin is het de moeite waard om te verkennen of Zwagerman jou net zo raakt als mij.