‘De verdovers’ van Anna Enquist

Anna Enquist, De verdovers

De verdovers‘ van Anna Enquist heeft niet de diepgang van de eerdere romans van Enquist (zeker niet die van Contrapunt), maar het ontstijgt de platvloersheid van een reguliere doktersroman waar het wel wat weg van heeft.

De verdovers‘ is het resultaat van een maandenlange ‘stage’ bij de afdeling Anesthesiologie van het VU Medisch Centrum. Het verhaal gaat dus meer dan zijdelings over dokters en zusters en hun onderlinge verhoudingen en een uit de hand gelopen verhouding komt er inderdaad ook in voor. Die verhouding zorgt overigens voor meer dan gecompliceerde verhoudingen tussen broer Drik (therapeut van Allard), zus Suzan (anesthesist en in een ‘geheime’ verhouding verwikkeld met Allard), man van de zus en vriend van de broer Peter (ook therapeut) en dochter/nicht Roos (studente; net uit huis).

In het verhaal komen verschillende thema’s aan de orde. Het gaat over de verhouding tussen ouder en kind (die inherent gecompliceerd is en ingewikkelder gemaakt kan worden), over zelfmoord, over pijn (die lichamelijk verdoofd kan worden of juist therapeutisch volledig wordt uit- en omgespit), over schuld en boete, over inbeelding en verzinsels en over kerst:

Kerstmis staat hoog op de stresschaal – ja, oorlog is erger, de dood van een partner en een verhuizing ook, maar daarna zit je al snel onder de kerstboom. Met de familie. Hij merkt het in de therapieën: echtparen ruziën over de verplichte bezoeken aan ouders, ouders worden razend als de kinderen naar de wintersport vluchten, leed van vroeger komt bovendrijven en oude verwijten krijgen nieuw leven ingeblazen als het einde van het jaar nabij komt. Woede en schuld. Drik heeft er een gewoonte van gemaakt al zijn patiënten bijtijds te vragen naar hun kerstplannen. Zo is er tijd voor de voorbereiding op de confrontaties en de bewustwording van het bijbehorende gevoel. Er gaat een sterke zuigkracht uit van het gezin van herkomst, mensen worden teruggeworpen in de rollen die ze vroeger hadden en meestal voelen ze zich even machteloos om daaruit te stappen als toen.

Er staan meer van die herkenbare wijsheden in het boek. Soms dringt ineens tot je door hoe je leven zomaar ineens aan een zijden draadje kan hangen en dat maakt het boek naast leerzaam en soms confronterend tot een feest van herkenning. Het verhaal grijpt je (tenminste: mij wel) en de ontknoping voor de vlucht is tenenkrommend. Zo kan het niet verder, heb je al eerder in het boek gedacht en ook Drik en Suzan komen tot dat inzicht.

Van dat laatste deel IV – het inzicht in Coda – had Enquist wat meer werk mogen maken. Het lijkt alsof dat afgeraffeld is, het heeft een afwijkende stijl (de verhalen lopen rommeliger door elkaar heen) en het lijkt als laatste deel overbodig. Dat is jammer van zo’n verder prachtig boek.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.